In Leiden en Leiderdorp maken in totaal ruim 9.000 basisschoolleerlingen en ruim 11.000 leerlingen in het voortgezet onderwijs gebruik van de schoolgebouwen. In Leiden staan 54 schoolgebouwen, en in Leiderdorp staan 15 schoolgebouwen.
Gemeente Leiden: inhaalslag
De gemeente Leiden is bezig met een inhaalslag in het maken van huisvestingsplannen. Hierdoor heeft Leiden steeds beter in beeld wat de te verwachte uitgaven aan onderwijshuisvesting zijn. Het bedrag dat benodigd is voor renovatie en (ver)nieuwbouw is de afgelopen jaren fors gestegen door de scherp gestegen bouwkosten en hogere eisen die gesteld worden aan de kwaliteit van schoolgebouwen. Tegelijkertijd constateert de Rekenkamer dat de gemeente Leiden nog niet een volledig beeld heeft van de staat van alle Leidse schoolgebouwen. Dit komt volgens de scholen doordat kleine schoolbesturen niet altijd zijn vertegenwoordigd bij besprekingen over de huisvestingsplannen.
Gemeente Leiderdorp: gedateerd beeld
Leiderdorp heeft een completer, maar ook een gedateerd zicht op de kwaliteit van de onderwijshuisvesting. Dit heeft te maken met de beperkte ambtelijke capaciteit in Leiderdorp. Schoolbesturen geven aan dit heeft geleid tot een verslechtering van de communicatie. Volgens schoolbesturen onderneemt de gemeente Leiderdorp beperkt actie op de problemen die worden aangekaart.
Keuzes maken
Onderwijshuisvesting is een gedeelde verantwoordelijkheid van gemeenten en scholen. Scholen zijn verantwoordelijk voor het onderhoud en gemeenten voor uitbreiding en nieuwbouw. In het algemeen verlopen de gesprekken tussen scholen en gemeenten in goede harmonie. De wethouders en ambtenaren zetten zich in om de schoolbesturen en de raad te betrekken bij de plannen, maar de Rekenkamer constateert dat kleine schoolbesturen ondervertegenwoordigd zijn in de huisvestingsplannen.
In Leiden hebben burgemeester en wethouders aangegeven voor de scholenbouwopgave in de periode 2023-2032 € 86,4 miljoen extra nodig te hebben. Dit geld is nog niet gereserveerd door de gemeente. In Leiderdorp is dit in verband met het gedateerde zicht op schoolgebouwen lastiger te bepalen. De grote scholenbouwopgave van de komende jaren zorgt ervoor dat de ‘bijdrage’ uit het gemeentefonds van de rijksoverheid vanaf 2024 niet meer toereikend is om de lasten af te dekken. Dit geldt voor zowel Leiden als Leiderdorp. Burgemeester en wethouders van Leiden hebben aan de raad aangegeven voor de verwachte tekorten naar de rijksoverheid te kijken. We vinden dit, gelet op de verantwoordelijkheid van gemeenten voor onderwijshuisvesting, opmerkelijk, zeker omdat beide gemeenten de afgelopen jaren juist minder hebben uitgegeven dan de ontvangen ‘bijdrage’ uit het gemeentefonds. De Rekenkamer verwacht dat het kabinet geen extra middelen beschikbaar zal stellen. Er moeten dus politieke keuzes gemaakt worden hoe beide gemeenten haar middelen inzetten.
Aanbevelingen
We bevelen beide gemeenten aan om een completer en actueler beeld te krijgen van de staat van schoolgebouwen. Hierbij is het van belang om kennis en expertise van grote én van kleine schoolbesturen te betrekken. En in samenspraak met de schoolbesturen realistische huisvestingsplannen op te stellen. De periode waarin wordt vooruitgeblikt zou moeten worden verlengd tot 2040 voor meer zicht in de bouwopgaven. De colleges van burgemeester en wethouders én de gemeenteraden moeten een politieke afweging maken over de financiële middelen die beschikbaar worden gesteld voor onderwijshuisvesting.